مدیریت بحران یکی از موضوعات مهم در جهان امروز است که درباره آن بسیار توصیه می‌شود نیروهای مردمی در آن به کار گرفته شوند. در بحث علم روز مدیریت بحران دو شیوه اصلی برای این امر معرفی می‌شود: الگوی سنتی و الگوی جدید. الگوی سنتی که بیشتر در کشورهای جهان سوم به کار گرفته می‌شود، حادثه را به عنوان یک رویداد غیرمترقبه و غیرقابل پیش‌بینی تلقی می‌کند و جدا از ساختار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جامعه مورد نظر دانسته می‌شود. به همین دلیل برای پیشگیری از حادثه یا تبدیل حادثه به فاجعه کاری انجام نمی‌شود. در زمان بروز فاجعه هم با انجام کارهایی عجله‌ای، قالبی، دستوری، پراکنده و مبتنی بر تصمیم‌گیری‌های متمرکز و دیوان‌سالارانه و برکنار از شرایط زندگی و خواسته‌های مردم آسیب‌دیده و کمترین مشارکت مردم، می‌خواهند مشکل را حل کنند. اما الگوی جدید مدیریت بحران بر مبتنی بر اجتماعات محلی (Community based disaster management) نامیده می‌شود، در این الگو بر ظرفیت اجتماعات برای حفظ تداوم قابل ملاحظه فعالیت‌های قبل از بحران تاکید می‌شود. الگوی جدید بهره‌گیری از منابع انسانی و همکاری و همیاری را هدف مدیریت بحران قرار دهد. بزرگ‌ترین چالش‌های مدیریت بحران در کشور ما، غیرمردمی و غیرمشارکتی بودن است. در حالی که تجارب جهانی نشان داده کم‌توجهی به مشارکت فعال و پویای مردم محلی و برنامه‌ریزی‌های آمرانه معمولا به عوارض خطیری چون بی‌اعتمادی، شایعه‌ها، نارضایتی، اعتراض، حیف و میل و فسادهای مالی منجر شده است. مسئله دیگر، بلامحور بودن راهکارهای مدیریت بحران در کشور است. از این رو برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نحوه مشارکت و تعامل نیروهای مردمی، به گفت‌وگو با دکتر محمد ایرانمنش نشستیم که‌گر چه بیشتر تحصیلاتش در حوزه اقتصاد بوده اما جامعه را از اقتصاد دور ندانسته و علاوه بر حضور مستقیم در مناطق زلزله‌زده بم و آذربایجان به عنوان یک نیروی مردمی، مقالات بسیاری هم درباره مدیریت بحران نوشته است.
ینک صفحات چهار و پنج ویژه‌نامه یک‌شنبه‌ها در آرشیو روزنامه بهار